چکیده: مطالعه حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی و اثرات آن و قوانین حاکم برای حفاظت از اراضی کشاورزی می‌پردازد. نتایج این تحقیق با استفاده از روش رگرسیون داده‌های ترکیبی و روش پنل آستانه‌ای و داده‌های موردنیاز از مرکز آمار ایران، آمارنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی، سازمان امور اراضی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران برای 31 استان ایران طی بازه زمانی 1398 -1390 جمع‌آوری‌شده است. در مدل اول از متغیرهای ارزش‌افزوده، زمین، سرمایه و نیروی کار برای هر دو بخش کشاورزی و غیرکشاورزی استفاده شده است با نتایج حاصل از این مدل منافع اقتصادی دو بخش کشاورزی و غیرکشاورزی در استان‌ها مقایسه شده است، هم چنین در بخشی از مطالعه به محاسبه ارزش امنیت غذایی و ارزش امنیت شغلی ازدست‌رفته بخش کشاورزی در اثر تغییر کاربری اراضی کشاورزی پرداخته شده است. در مدل دوم از متغیرهای رشد اقتصادی، تغییر کاربری اراضی کشاورزی (مجاز و غیرمجاز)، جمعیت، سرمایه‌گذاری انسانی، مداخله محلی، ساختار صنعتی استانی، شکاف درآمدی، شاخص قیمت مصرف‌کننده و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی استفاده شده است. با نتایج حاصل از این مدل سطح بهینه‌ای از تغییر کاربری اراضی کشاورزی با قید رشد اقتصادی برای استان‌ها برآورد شده است تا استان‌هایی که بیشتر از حد بهینه تغییر کاربری اراضی کشاورزی دارند یا بالعکس برای نیل به رشد اقتصادی تغییر کاربری اراضی کشاورزی را به حد بهینه نزدیک‌تر کنند. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق دولت و ارگان‌های قانون‌گذار و نظارت‌کننده بهتر است منافع اقتصادی و بازده اقتصادی زمین‌های کشاورزی در استان‌های مختلف و همچنین حد بهینه تغییر کاربری اراضی کشاورزی را در سیاست‌گذاری‌های پیش رو لحاظ کنند.